JE VERVELEN ZONDER JE TE ‘VERVELEN’

'Ik verveel me hier altijd dood, maar ik was wel aan het werk,' zei de jongen die het brood voor me sneed.

Wat denk je, als iemand zegt dat hij zich verveelt? Waarschijnlijk dat ie niets te doen heeft en dat vervelend vindt. Dat betekent het in de volksmond. Misschien denk je ook: zoek een bezigheid, keuze genoeg!

Na drie boeken over bore-out ken ik natuurlijk de andere betekenis, maar ook ik vergeet die soms, zoals bleek tijdens mijn bezoek aan de supermarkt.

Ik zocht naar iemand die mijn brood zou kunnen snijden, toen ik zag dat een jongen, ik vermoed een scholier of student die dit werk als bijbaan doet, in gevecht was met een stapel dozen. Hij had het al vaker voor me gedaan, dus ik vroeg hem vriendelijk: 'Mag ik je weer eens aan het werk zetten? Wil je dit brood voor me snijden?' Hij liet de dozen voor wat ze waren en kwam doen wat ik vroeg.

Ineens besefte ik, dat mijn vraag niet juist geformuleerd was en misschien zelfs wat neerbuigend had geklonken en zei daarom: ‘Ik bedoelde niet, dat je je aan het vervelen was, hoor!'

Zoals je hierboven las, was zijn commentaar dat hij zich altijd verveelde tijdens zijn werk. 'Dat kan natuurlijk,’ wist ik toen weer, 'dan doe je het wellicht voor de centjes?' 'Zo is dat,' was zijn bondige conclusie en hij stopte het gesneden brood weer in zijn zak.

Ik bedankte hem voor de moeite en bedacht dat hij de perfecte omschrijving had gegeven van wat kan leiden tot een bore-out: genoeg te doen hebben, maar er totaal geen lol aan beleven en dat niet even, maar gedurende een lange periode.

In mijn jeugd waren er geen bijbaantjes, maar mijn vakantiebaantjes vond ik allemaal vreselijk. Het eerste op de groente- en fruitafdeling van een supermarkt, tijdens het tweede maakte ik jubileumboeken verzendklaar voor een brouwerij en de derde keer was de gezinszorg mijn werkterrein. Drie perfecte ervaringen om me te leren wat ik zeker niet wilde doen in mijn werkende leven. Het geld dat ik ermee verdiende, was mijn drijfveer, dat ik er na vier weken vanaf zou zijn, hielp ook om het vol te houden.

Maar wat, als zo’n baan niet tijdelijk, maar vast is? Als de verveling je al bekruipt bij het opstaan en op zijn hoogtepunt is, als je je werk 's middags afrondt? Als je weet dat je over twee jaar nog steeds hetzelfde doet en ook na twintig jaar? Vooropgesteld, dat je niet in actie komt, natuurlijk!

Dan kan de stress gaan zorgen voor lichamelijke en fysieke klachten. Je gedrag verandert en je wordt ziek, de situatie die bore-out heet.

‘Je vervelen’ betekent niet altijd dat je niets omhanden hebt. Het is ook mogelijk dat je je bezigheden zo saai en vervelend vindt dat je er tenslotte aan onderdoor gaat. En helaas is het niet voor iedereen zo simpel om wat anders te gaan zoeken...

 STOPPEN MET PLEASEN, HOE DOE JE DAT?

Gedrag waar je in vrijheid voor kiest, is geen pleasegedrag.

‘Ze wordt 70, maar ik ga niet naar het feest!’

Haar blik zonk weg in haar verleden. De opmerking betrof haar buurvrouw van toen ze als kind bij haar ouders woonde. Ze was in onze gesprekken al vaak voorbij gekomen. Thuis was het onveilig. Als haar vader dronken was, was er ook geweld. Meestal verbaal, vaak fysiek en als het servies naar haar moeders hoofd vloog, glipte ze stiekem de achterdeur uit. Weg van het geschreeuw en de dreiging. Ze klom over het tuinhek en de deur van de buurvrouw stond altijd op een kier. Buurvrouw aaide over haar hoofd, gaf haar thee en een koekje. Als aan het lawaai niet te ontkomen viel, gingen ze samen boodschappen doen. Bij buurvrouw was het veilig.

Dat was jaren geleden en buurvrouw werd nu dus 70.

'Waarom ga je er niet heen?’ vroeg ik haar.

Ze was in therapie geweest en had geleerd om niet meer te pleasen. Pleasegedrag had haar gered van haar vaders gewelddadigheid. Ze gaf hem koffie en schudde zijn kussen op, voordat hij neerplofte om zijn roes uit te slapen. Haar had hij nooit geslagen. Doordat ze hem gunstig kon stemmen of van hem wegvluchtte naar de buurvrouw. Haar toevluchtsoord, haar veilige plek.

‘Door steeds voor anderen klaar te staan, ga ik voorbij aan mijn eigen behoeften,’ was haar antwoord. ‘Pleasen, dat doe ik niet meer.’

‘Hoe heb je dat pleasen geleerd?’ vroeg ik. ‘Bij mijn vader natuurlijk, als we niet naar zijn pijpen dansten, zwaaide er wat. Als ik deed wat hij wilde, bleef het rustig.’
‘Dus wat kreeg je ervoor terug?’ ‘Schijnveiligheid,’ antwoordde ze prompt. Ik zweeg.

Toen vroeg ik wat de buurvrouw van haar wilde, als ze haar binnenliet en voor haar zorgde. ‘Niets’, concludeerde ze na een tijdje, ‘ze was gewoon aardig.’

‘Is het dan pleasen, als jij naar haar verjaardag gaat?’ In stilte woog ze de feiten af tegen het in therapie geleerde. ‘Nee,’ zuchtte ze tenslotte. ‘Ze zal
het jammer vinden, als ik niet kom, maar ze eist niets van me en ze
manipuleert me ook niet.’ Opgelucht stond ze op met de woorden: ‘Ik wil er
graag naar toe, maar ook trouw zijn aan mezelf.’

Soms schieten mensen door in nieuw gedrag dat ze leren in therapie of coaching. Gedrag waarmee ze opkomen voor hun eigen behoeften. Wie altijd voor iedereen klaarstond, gaat egoïstische trekjes vertonen. Wie overliep van behulpzaamheid, wil niets meer voor een ander doen. Wie altijd stil in een hoekje zat, heeft op alles een weerwoord.

Soms is dit even nodig om nieuw gedrag te oefenen. Vervolgens is er de vraag: doe ik iets omdat ik het zelf wil, of omdat ik geen keuze heb en hoop er iets voor terug te krijgen?

Als je vanuit vrije keuze aardig bent voor iemand, is dat geen pleasegedrag.

Als je belangstelling hebt voor het bijwonen van

de presentatie van mijn nieuwe boek 'De stille

kracht van twijfel' op 4 september 's middags in

het Ald Weishoes in Venlo, laat het me even

weten.

Je kunt een bericht sturen naar

ereprijstenc@gmail.com, dan stuur ik je de link

van de uitgever die je nodig hebt om je aan te

melden...