Wat doen we met de tijd, als het leven

(groten)deels stil staat?

Ze kon natuurlijk niet uitblijven: een blogtekst over boreout en de crisissituatie. Als ik het zelf niet al bedacht had, maakten lezers van de vorige exemplaren me er wel op attent. "Boeiend fenomeen, boreout, in een tijd waarin zo veel mensen thuis zitten en zo veel minder omhanden hebben", zegt de een. De ander merkt op, dat niet alleen boreout maar ook burnout dreigt. Als ik de verslagjes van moeders lees, die momenteel het thuis werken moeten combineren met de aanwezigheid van hun schoolgaande kinderen van wie ze zowel moeder als juf moeten zijn, kan ik me daar ook veel bij voorstellen. Maar hoewel ook dat fenomeen aandacht verdient, concentreer ik me op boreout: hoe vul je je dagen, als je ineens zoveel minder structuur en zoveel meer tijd hebt? Hoe voorkom je, dat je beroerd wordt van verveling?

Volgens psychiater, Witte Hoogendijk, die voor de Volkskrant van gisteren (21 maart 2020) geïnterviewd werd, vallen er voor veel aspirant burnout kandidaten ook veel stressoren weg. Ze ‘moeten’ ineens veel minder dan anders, kunnen zich verbazen over het gemak waarmee activiteiten blijkbaar gecanceld kunnen worden, zonder dat de wereld meteen vergaat. Daardoor kan weer gemakkelijker een gezond deel van hun psyche worden aangesproken.

Voor boreout geldt natuurlijk juist, dat de stress verhoogd kan worden, als je te weinig zinnigs omhanden hebt. Daarom hier wat richtlijnen.

Allereerst is het belangrijk om ook onder de nieuwe omstandigheden te zorgen voor een vast dagritme. De verleiding is groot om maar wat rond te hangen en intussen het ene verontrustende bericht na het andere op tv of social media te bekijken. Ik heb dat zelf in het begin ook gedaan. Ik keek veel vaker naar het nieuws dan anders en raadpleegde vaker nieuwssites. Totdat ik me realiseerde, dat ik daar alleen maar naar van werd en er niet veel mee opschoot. Ik kan toch niet bepalen, wie van de elkaar tegensprekende partijen gelijk heeft en ook van de overkill aan nieuwsfeiten werd ik beroerd. Intussen heb ik besloten me te beperken tot het dagblad en één nieuwsuitzending 's avonds rond acht uur. Zo vind ik een goede balans tussen enerzijds het risico mijn kop in het zand te steken en anderzijds in de informatie te verdrinken.

Het mag duidelijk zijn, dat het voor de meeste mensen ook beter is om min of meer vaste opsta-, naar-bed-gaan- en maaltijdtijden te hanteren dan ook dat maar een beetje van het toeval af te laten hangen. Voor de meesten is het nou eenmaal essentieel dat er wat structuur is in hun leven.

In aanvulling op het voorgaande is het ook belangrijk om actief te blijven. Fysiek actief door bijvoorbeeld te gaan fietsen of wandelen, zolang dit nog kan en mag. Dat zijn ook activiteiten waarbij je de noodzakelijke sociale afstand goed in acht kunt nemen. Als je een tuin(tje) hebt, zijn er nog wel meer mogelijkheden. Bij kinderen zou ik denken aan touwtje springen, hinkelen, elastieken, badmintonnen en eigenlijk is er geen reden waarom volwassenen dat niet zouden kunnen doen. Als je je fantasie gebruikt, is er veel mogelijk. Gelukkig zijn de weersomstandigheden ons op dit moment gunstig gezind.

Geestelijk actief kun je op allerhande manieren zijn. Je kunt dammen of schaken, of je met andere gezelschapsspelen bezighouden maar ook in je eentje schrijven, lezen, puzzelen, knutselen en ga zo maar door. Maak een dagboekje waarin je noteert, hoe je de dagen beleeft. Geef vooral aandacht aan de positieve aspecten. Als je met meerderen iets onderneemt, moet je wel de sociale afstandsregels borgen. Denk ook aan muziek maken en beluisteren 

Wil je het groter aanpakken, dan kun je ook die kamer behangen, waarvan je dat al langer van plan was, een nieuw tuinhuisje installeren, als je je tuin voorjaarsklaar hebt gemaakt. Het zonnetje dreef al velen naar buiten en ik zag heel wat tuiniers aan het werk. De bouwmarkten zijn nog open, evenals de tuincentra. In die laatste kun je ook benodigdheden voor je (huis)dieren kopen, die in de supermarkten niet voorhanden zijn. De milieustations draaien overuren, want er zijn veel mensen begonnen met opruimen. Misschien heb je ooit gehandwerkt en voel je ervoor om  het breien, haken, borduren of macrameeën weer op te pakken. Pak je naaimachine uit en maak eindelijk die jurk of broek, waar je het stof al zo lang voor in huis hebt, bak een cake, een taart of een andere traktatie voor je gezin en/of anderen. Ik zag een filmpje van iemand die zijn oude elektrische trein tevoorschijn had gehaald en opgebouwd.

Je zou ook kunnen kijken, of er mensen in de omgeving zijn voor wie je wat kunt betekenen. Misschien moeten er honden worden uitgelaten, boodschappen (voor ouderen) gedaan, of doe je mensen, die nog meer geïsoleerd zijn dan jijzelf, een plezier door een lief kaartje in hun brievenbus te gooien, gemaakt en geschreven door jou of een van je kinderen. Je zou grotere hoeveelheden kunnen koken dan anders en anderen hierin mee  laten delen. .

Belangrijk is vooral, dat je dingen bedenkt met een doel. Of dat doel nu is, dat je er zelf van geniet, dat je er iemand anders een plezier mee doet, of dat het een concreet resultaat oplevert, het is fijn als je achteraf kunt zeggen: mooi, dat heb ik toch maar gedaan en daar ben ik blij om! Zelfs het op orde maken van de administratie kan een goed gevoel geven.

Ook is het belangrijk om plannen te maken en niet ál te veel bij het moment en het toeval te leven. Vooruit te kijken en je af te vragen: “Wat ga ik vanavond doen en wat morgen?”

Het belang van een goede nachtrust, gezonde maaltijden en ontspanning is natuurlijk evident. Om te kunnen ontspannen zijn mindfulness en yoga goede bronnen. Mijn yogaleraar, Stefan Maas, die zijn centrum met pijn in zijn hart vanwege de risico’s heeft moeten sluiten, geeft aan dat yoga beoefenen in deze spannende tijd juist heel goed is. Vanwege de beweging, de ontspanning en het versterken van het persoonlijke immuunsysteem. Op internet is waarschijnlijk van alles te vinden, maar hij wilde zijn contacten een handreiking  doen door online lessen te plaatsen, die mensen op afstand kunnen uitvoeren. Er is een Dru Yogales, een Lu Jong Yogales en een Relax Yogales. Je kunt natuurlijk ook je eigen les samenstellen. Als je je abonneert op het (gratis) YouTube Kanaal
https://m.youtube.com/channel/UCNhWuWuFmuDCmVSiC2wOiisQ
worden de filmpjes zichtbaar. Hij reserveert de link niet voor zijn klanten, dus ik maak hem met zijn toestemming  aan jullie bekend. Dankjewel, Stefan!

Tot slot is het natuurlijk verschrikkelijk belangrijk om de humor te bewaren, zoals ook Witte Hoogendijk in het Volkskrantartikel zegt. We kunnen nog steeds communiceren, al moeten we daar soms andere wegen voor zoeken en  basisbehoeften als voedsel en een dak boven ons hoofd zijn niet  in het geding. Gelukkig lukt die humor over het algemeen wel, want er komen op social media ook relativerende bijdragen voorbij. Ik denk daarbij aan het verhaaltje, dat mijn broer me voorlas over een persoon, die zich in de supermarkt ergerde aan iemand, die rondreed met een karretje met enorme hoeveelheden pakken toiletpapier erin. Hij ging tegen hem te keer over de nare kanten van hamsteren en de gevolgen die het heeft voor de minder bedeelden en de Voedselbanken. Nadat de jongeman dit men een glimlach had aangehoord, antwoordde hij zoiets als: “Is goed meneer, dan ga ik nu weer verder met vakken vullen!”

Ik besef dat veel van mijn richtlijnen alleen werken voor mensen die fysiek en psychisch goed in staat zijn om ze op te volgen. Ook besef ik, dat mensen met een niet zo goed gevulde portemonnee, of die (met velen) in een kleine woning zonder tuin verblijven, minder mogelijkheden hebben. Toch hoop ik, dat iedereen er wat uit kan halen voor zichzelf.

Wat ik zelf allemaal doe? Per dag maak ik - zolang het nog mag en kan -  in ieder geval een wandeling van een uur. Voor morgen heb ik het bladervrij maken van mijn tuintje gepland. Het Ganeshabeeld, dat achterin staat, is begroeid met  mos en heeft een schrobbeurt nodig en er is nog wat snoeiwerk te doen. Dan is morgen wel voorbij. Misschien was ik de gordijnen in mijn huiskamer, een enorme klus, en er zijn  nog heel wat kasten op te ruimen. Leesvoer is er te kust en te keur en last but certainly not least heb ik mijn poes, Noortje, die me aangenaam bezig houdt. Natuurlijk ga ik ook aan de slag met de lessen van Stefan.

En als ik dat allemaal achter de rug heb of al in dezelfde tijd, wacht me nog een leuke klus: het herschrijven van het manuscript van mijn boek over boreout. Dat is na de eerste bespreking wel nodig en ik heb er weer veel zin in!

BOREOUT, LATEN WE HET ER MAAR NIET OVER HEBBEN!

Het is weer stil om me heen geworden. Ik hoef geen interviews meer af te nemen of ze uit te werken. Er ligt geen stapel literatuur meer klaar om door te nemen en mijn speurtocht op Linkedin naar coaches, die mensen met boreout begeleiden, is (voorlopig) ten einde.

Mijn boek over boreout is klaar en het manuscript ligt bij de goede vriend van wie ik als eerste feedback hoop te krijgen. Hij heeft me ook begeleid bij mijn boek over faalangst (1) en terugdenkend aan dat proces, weet ik, dat het niet bij deze ene ronde zal blijven. Dat is ook prima, want ik wil een goed boek afleveren!

Maar hoewel de verhalen over burnout in rap tempo overal de revue blijven passeren, lijkt het alsof de stilte rond boreout weer is neergedaald. Ziek worden door overbelasting is al bijna niet te accepteren, op ziek worden door onderbelasting rust nog een veel groter taboe.

Dan is er ook nog de derde versie: de combinatie burnout-boreout. Daarvan worden mensen vaak slachtoffer, als ze om aan de verveling te ontsnappen de ene wanhopige poging na de andere doen om weer zin te geven aan hun werk en daarmee aan hun leven. Ze hollen ademloos voor zichzelf uit en vergeten, dat het nodig is om regelmatig ook rust te nemen en even helemaal te ontspannen.

Dat is mij persoonlijk niet overkomen, simpelweg doordat ik daar de mogelijkheid niet toe zag. Toen mijn boreout zich begon te ontwikkelen, was ik al te oud om kansrijke alternatieven aan te grijpen, al heb ik dat beslist wel geprobeerd.

In het jaar voordat ik afscheid nam van mijn baan, coachte ik zo twee studenten Toegepaste Psychologie, die graag bij ons stage wilden komen lopen. Dat deed ik met veel plezier, maar het jaar erna werd er paal en perk aan gesteld door mijn werkgever. Als ik daar tijd voor had, had ik dus tijd over en dat was nog waar ook. Hoewel ik op die manier mijn kaarten, die ik lang voor de borst had gehouden, verraadde, ben ik ervan overtuigd, dat dat coachcontact voor een win-win-win-situatie zorgde. Ik had een leuke en zinvolle klus te doen, zij mochten stage lopen op de plek van hun keuze en ze ontlastten mijn collega’s, van wie ze werk over konden nemen. Maar nee, ik mocht het het volgende jaar niet herhalen...

Even had ik er toen spijt van, dat ik mijn situatie door dat werk te doen openlijk op tafel had gelegd, maar het heeft er ook voor gezorgd, dat die situatie in een stroomversnelling kwam, waardoor ik besloot er radicaal een eind aan te maken en te stoppen met die baan.

Niet, dat ik in de jaren erna meteen mijn draai weer vond. Ook nu speelde mijn leeftijd me weer parten: ik was te oud om nog echt op zoek te gaan naar iets nieuws en te jong om al van de geraniums op de vensterbanken te willen genieten. Als ik die al had.

Wat vond ik het lastig en beschamend om toe te geven, dat ik opnieuw duimen zat te draaien. Wat voor een nutteloos mens was ik eigenlijk? Wie had er wat aan mij? 

Op de site “Inspirerend leven” vond ik een artikeltje van Mieke Lannoey, (2) die naar aanleiding van haar eigen boreout-burnout vertelt, dat men – als men al iets over boreout denkt te weten – aanneemt, dat iemand te lang in zijn comfortzone blijft hangen. Ik deel haar mening, dat dit niet klopt, maar dat je juist net te lang in een oncomfortabele situatie blijft. Een situatie waar je graag uit zou willen, maar je weet niet hoe en doordat je pogingen keer op keer stranden, geef je het tenslotte op.

Ze vertelt de prachtige metafoor over hoe kreeften groeien van rabbi Abraham Joshua Twerski, die ze vond op You Tube. Hij is te mooi om hem hier niet samen te vatten: de zachte kreeften leven in een harde schelp, die niet kan uitzetten. Als ze groeien, wat in eerste instantie een normaal biologisch proces is, wordt hun schelp dus te krap. Door de druk die dat oplevert, voelen ze zich niet meer prettig. Onder een rots, waar zij niet kunnen worden aangevallen, werpen zij hun schelp af en ontwikkelen een nieuwe. Na een tijdje voelt ook die schelp niet meer comfortabel en het proces herhaalt zich keer op keer. Doordat ze zich steeds opnieuw onprettig voelen, ervaren zij een stimulans om te groeien. De arts, die ze zouden bezoeken, zou hun waarschijnlijk een of ander pilletje geven, een pijnstiller, een antidepressivum, of een slaappil. Maar hij zou hun niet helpen met hun steeds maar weer te krappe schelp, waardoor het symptoom bestreden zou worden, maar zeker niet de oorzaak. Uiteindelijk geven de kreeften het op, want ze zijn blijkbaar niet te helpen en worden steeds ongelukkiger en zelfs depressief…

Ik bleef zoeken, simpelweg doordat ik het niet laten kon. Uiteindelijk vond ik de oplossing waarmee ik twee passies kon combineren en twee vliegen in één klap kon slaan. Ik ging - naast af en toe een coachcontact -  schrijven, eerst een boek over faalangst en daarna over boreout. De ene vlieg betreft het feit, dat ik een bezigheid vond, waar ik me met overgave en passie aan kan wijden. De andere vlieg beantwoordt aan mijn grote behoefte, iets toe te voegen aan de maatschappij,  liefst iets, wat niet al door anderen wordt toegevoegd en betekenisvol te zijn. In dit geval in dienst te staan van mensen met faalangst en boreout. Ik probeer die vliegen overigens niet dood te maken, maar ze juist in leven te houden!

Het is weer even stil om mij heen geworden. Ik heb de afgelopen maanden hard gewerkt aan mijn boek. Met zoveel plezier, dat ik er zelfs grote delen van weekends aan heb besteed.

Wordt het tijd dat ik onder een rots kruip en ga werken aan een nieuwe schelp, of vertrouw ik erop, dat zich vanzelf een vervolgstap zal aandienen? Ik vertrouw op het laatste en geniet intussen van de vrijheid om even met andere dingen bezig te zijn. Rust na gedane arbeid, zoals het immers moet, als je gezond wilt blijven!

1. Over Succes en Falen in dertig verhalen en dertig oefeningen (te koop via mijn website

https://site-ereprijs.wixsite.com/home  of via bol.com)

2. Het taboe rond boreout - Mieke Lannoey - Inspirerend Leven 21 juli 2016