HET BEDRIEGERSFENOMEEN: WHAT YOU SEE, IS WHAT YOU GET.

Op 7 juni las ik in het Volkskrant Magazine over de week van zangeres Naaz.  Ze worstelt blijkbaar al lang met depressiviteit en ‘laat zich geregeld in de luren leggen door het oplichterssyndroom’. Op 1 maart onthulde de rubriek over Martin Rombouts al dat hij last heeft van dit probleem.

Komt het bij bekende mensen vaker voor, of worden ze erop uitgekozen? Geen van beide denk ik, maar ik ben blij met hun onthullingen. Natuurlijk gun ik niemand dit probleem, maar hoe meer mensen zich erover uiten, hoe sneller het 'normaal' wordt. Dat het zowel een man als een vrouw betreft, zet het beeld dat vrouwen er vaker tegenaan lopen, ook op losse schroeven.

Mijn werk voor mijn boek over bedriegersgevoelens leerde me hoe moeilijk het voor mensen is om hier open over te zijn. Dat mannen dat nog zeldener doen dan vrouwen, bewijst niet dat het bij hen minder voorkomt, wel geeft het aan dat zij er meer moeite mee lijken te hebben. Stoer doen als je hevig twijfelt aan jezelf, is vaak makkelijker dan opbiechten dat je het allemaal niet zo goed weet en kwetsbaar zijn.

De Volkskrant noemt het niet impostersyndroom, maar oplichterssyndroom. Zo komt de auteur deels tegemoet aan mijn bezwaar tegen de gevestigde term. Enkele weken geleden legde ik op Linkedin al uit, waarom volgens mij de benaming ‘syndroom’ ook onjuist is. 1)

Waarom ik voor een Engelse titel kies, als ik onnodig Engels wil vermijden? Een ingeburgerd Nederlands gezegde met dezelfde lading vond ik niet. Wel pogingen om een passende vertaling te geven.

De Zin & Zijn Company vertelt dat iemand die over zichzelf zegt: 'What you see is what you get', bedoelt: 'Ik laat me zien zoals ik ben en heb geen verborgen agenda'. Stilletjes denkt hij daarna dan vaak: 'en nu maar hopen dat dat voor anderen goed genoeg is'.

Dat raakt de kern van het bedriegersfenomeen. Wie eraan lijdt, vindt dat hij zijn ware ik verbergt. Hij denkt zich beter voor te doen dan hij is en door daar niet eerlijk over te zijn, het vermeend onjuiste beeld dat anderen van hem hebben in stand te houden. Hij vreest dat zijn echte ik teleur zal stellen.

Daar is echter totaal geen reden toe, want in feite heeft hij geen geheime agenda. Je krijgt wat je ziet. Bovendien komt dit fenomeen, zoals we zagen, in de beste kringen voor. Denk ook aan Michelle Obama, Meryl Streep, Albert Einstein en Tom Hanks. Ex-premier van Nieuw-Zeeland Jacinda Ardern vertelde naar aanleiding van haar boek over empathisch leiderschap ook lid te zijn van de groep. 2)

'Wees jezelf, er zijn al genoeg anderen', adviseert de Zin & Zijn Company.

Een wijs advies, maar het vraagt moed om het op te volgen.

1) https://lnkd.in/eFdV2AVJ

2) https://www.nrc.nl/auteur/meike-wijers/

 

Over het bedriegersfenomeen: 

van motto naar motto.

De hoofdstukken van mijn boek over het bedriegersfenomeen ‘De stille kracht van twijfel’ dat binnenkort verschijnt, hebben motto’s en een ervan is van Stef Bos.

‘De golven zijn de dagen, de dagen van het jaar.

En het lijkt of zij vertellen hoe het ons vergaat.

Maar de onderstroom die niemand ziet, bepaalt de richting op elk gebied’.

Dit motto geeft de strekking van het bewuste hoofdstuk weer, maar ook die van het hele boek.

Toen ik de biografische gegevens bij de motto’s bij elkaar zocht, stuitte ik op een voorstelling van Stef Bos in onze schouwburg, de Maaspoort, die binnenkort zou plaatsvinden. Ik deed wat ik vrijwel nooit doe: ik boekte spontaan een ticket en plaatste de datum in mijn agenda.

Zo was ik gisteravond te gast in een volle Maaspoort waar vanaf het begin een warme en ontvankelijke sfeer heerste.

Ik ken Bos al lang als zanger. Het schoonmaken van mijn huiskamer en keuken vind ik alleen een acceptabele klus, als ik daarbij luister naar ‘Witsand’, waarin het land van zijn vrouw, Zuid-Afrika, vereeuwigd is in de mooiste teksten. ‘Want suikerbossie ek wil jou hê' en ‘De vrouwen hier, ze buigen, maar ze breken niet.’ Ik was jaren geleden in Zuid-Afrika en als ik de zanger hoor, ben ik er weer. In een prachtig land met een beladen geschiedenis en de magie ervan proef ik in veel van zijn liederen.

Dat was gisteravond ook op veel momenten het geval. Als hij zong over zijn vrouw en dochters, van wie hij er een de naam, Lorelei, gaf...

Zijn zang- en vooral tekstuele kwaliteiten waren mij dus bekend, maar ik wist niet dat hij ook een onderhoudend entertainer kan zijn. Met verhalen over de ontstaansgeschiedenis van zijn liederen, over hoe hij in het leven staat en hoe dat vroeger was.

Het meest treffend was voor mij het lied ‘Vertel mij wie ik vroeger was’.

'Vertel me wie ik vroeger was

Vertel me wat ik niet wil weten

En waarvoor ik ben gevlucht

Vertel me wie ik vroeger was

Vertel me wat ik ben vergeten

Geef mij aan mezelf terug

Geef mij aan mezelf terug.'

‘Geef me aan mezelf terug’, een nieuw motto voor mijn boek. Want dat is wat veel mensen met bedriegersgevoelens nodig hebben. Dat ze zichzelf terugvinden, niet alleen hun jongste herinneringen, maar ook - daarvoor nog - hun jongste verlangens en behoeftes en daar weer gehoor aan leren geven. Dat ze loyaal worden aan hun eigen wensen en loskomen van schadelijke afhankelijkheden.

Het was dan ook mooi dat Bos zijn voorstelling afsloot met Ramses Shaffy’s ‘Laat me’.

‘Laat me, laat me, laat me mijn eigen gang maar gaan

Laat me, laat me, ik heb het altijd zo gedaan’.

Of ik de voorstelling aanbeveel? Wat denk je?

Bedankt Stef Bos, bedankt Ramses Shaffy.